از زمان‌‌هاي بسيار اوزاق، انسانها براي ارتباط با بير-بيرلري، ديل را ابداع نمودند. آنها ابتدا ديل‌هاي امروزي را يوخلاري ايدي. در اوايل با حركات ال، با بير-بيرلري ارتباط برقرار مي‌كردند. سونراها، با زحمت انسانهاي متفكر ديل از تصوير و حركات ال، به يازي تبديل شد و اين سبب پيدايش خط اولدو.

انسانها با ابداع خط باشلاماق كردند به يازماق. البته نه همه اولار. بلكه انسانهايي كه يازماق را دوست وارلاري ايدي و مي‌خواستند براي نسل گله‌جك از خود يادگاري قويماق كنند. در اين آرا، بعضي‌ها مي‌گويند آتاهاي ما خط را بوجود آورد و اوبيري بعضي‌هالار نيز ترس اين گفته را دئمك مي‌كنند.

زمان كئچدي و كئچدي و بشر نوشت و نوشت. ديل‌هاي بسياري بوجود آمد. ديل‌هاي اين‌ها، ديل‌هاي آنها و چوخلو ديل‌هاي ديگر. انسانهاي بسياري نيز براي ديري نگه داشتن بو ديل‌ها گئجه-گوندوز زحمت كشيدند و جاندان مايه گذاشتند.

بعد از سالها انسانهاي اؤلكه‌ها و يوردهاي مختلف با بير-بيرلري ساواش كردند، آل-وئر كردند، به يوردهاي يكديگر گئت-گل نمودند و اين باعث شد تا ديل‌هاي يكديگر را ياد بگيرند. آنها بيلمك كردند كه براي اينكه ارتباط ياخشي‌اي داشته باشند ياخشي است ديل‌هاي بير-بيرلري را ياد بگيرند تا راحت‌تر بير-بيرلري را درك نمايند.

آنها به ديل‌هاي هم كلمات قوناق دادند و آوردند و اين باعث غناي ديل‌هايشان شد. آنها يولداشواري در كنار هم ياشاماق كردند. قرنها گذشت و ديل‌هاي يوردهاي مختلف پيشرفت چوخراقي كردند. زبانشناسان چوخراقي در اين عرصه عمر قويماق كردند. يك ديل شكر شد و ديگري هنر. هر دو نيز براي دانيشانلاري محترم و عزيز. اما در بو آرا، برخي به جاي قدرداني از نسلهاي كئچميش، هنر را زير پا و شكر را در آب انداختند. شكر در آب حل شد و شيرين كرد سو را، ولي هنر در زير آياق مانده و دوزگون نفس نمي‌تواند بكشد.

ايندي بايد زبان هنر ديري قالسين، زحمت چكيلسين، ارزش وئريلسين. روان و زيبا دانيشيلسين. بو زبان اوچون گذشته نسيللر عؤمور قويوبلار، بسيار فداركاري‌لر، از جانگشتگي‌لر، ايثارلار قويوبلار. بو زبان و ديگر زبان‌لار خوب اولار نسلهاي آينده اوچون ساخلانيلسين و حفظ اولونسون. همانطور كه در كشور انگلستان، بسيار زمان قويوبلار زبان انگليسي در حد دنيا گفتگو اولونسون، زبان بيز نيز احتياجي وار جانلانسين. دوزگون زحمت چكيلسين، مدرسه‌ باز اولسون اونا.

ائله اولماسين، زبان بيز و ديل شما كيمي قارماقاريشيق نوشتن اولونسون. هر زبان براي اؤزو و دانيشانلاري اهميتي وار و جا دارد هاميميز كؤمك ائدك زبانيميزين بوجور موقعيت‌دن رها اولونسون. نئجه كه ديل فارسي‌ني بوجور نوشتن ائتمكله ديل پيس گؤرونور، زبان بيز نيز بوگونه دوشوب و نجات ايسته‌يير.

چوخلو اينسانلار وارديلار بو ديللره عؤمور قويورلار، گؤزلرينين ايشيغين قورتاريرلار. اونلار اوچون، آنالاريميزاوچون، ديليميز اوچون، دوغرو-دوزگون دانيشاق ديل‌لريميزي.

دونن آخشام چاغي سنسيز مني آغلاتدي ياغيش

ياديما سالدي سني مرادينا چاتي ياغيش

كوچه لر اولدو گوزومده يينه بير آرپا چايي

مني سنسيز نئجه نيسگيل سئلينه آتدي ياغيش!!؟